ดัชนีชี้วัดผู้นำการพัฒนา AI ของโลก (Top Ranked AI Nations; TRAIN) ปี 2023 เผยให้เห็นถึงการแย่งชิงความเป็นผู้นำด้าน AI ของโลก ซึ่งไม่น่าแปลกใจเพราะเทคโนโลยีนี้มีศักยภาพที่จะส่งผลกระทบต่อทุกคน อย่างที่อดีต CEO ของ Google เคยกล่าวไว้ว่า “เทคโนโลยีที่ได้รับความนิยม กำหนดความยิ่งใหญ่ของชาติ” การแข่งขันนี้เป็นการกำหนดทิศทางของ AI ในอนาคต ไม่ว่าจะเป็น ทิศทางของการสร้างสรรค์นวัตกรรมและการลงทุนด้าน AI กฎระเบียบที่เกี่ยวข้อง การลดทอนความเสี่ยงที่อาจเกิดขึ้นจาก AI เป็นต้น
7 ประเด็นสำคัญของดัชนี Top Ranked AI Nations (TRAIN)
[1] TRAIN – Top Ranked AI Nations ดัชนีชี้วัดผู้นำการพัฒนา AI ของโลก ดึงข้อมูลจากแหล่งที่มาที่หลากหลาย 20 แหล่ง เพื่อทำแผนที่ภูมิทัศน์ความเป็นผู้นำด้าน AI ทั่วโลก ประเมินความเป็นผู้นำด้านการพัฒนา AI ของ 25 ประเทศทั่วโลก โดยมีสหรัฐนั่งอันดับ 1 และจีนอันดับ 2
[2] 4 ปัจจัยในการประเมิน Top Ranked AI Nations
ได้แก่ (1) นวัตกรรม (Innovation): ความก้าวหน้าของโมเดล AI และเทคนิคต่าง ๆ การใช้แหล่งที่มาของข้อมูลที่หลากหลาย รวมถึงการสร้างสรรค์นวัตกรรมใหม่ ๆ (2) ทุน (Capital): บุคลากร, การเงิน, ความหลากหลาย และโครงสร้างพื้นฐานดิจิทัลสำหรับการพัฒนา AI (3)กฎระเบียบวิธีการเข้าถึงข้อมูล (Rules) (4) ข้อมูล (Data): ปริมาณและความซับซ้อนของข้อมูลหลักที่ใช้ในการเทรนและปรับปรุงอัลกอริทึม
.
[3] สหรัฐอเมริกา VS จีน ยืนหยัดเป็นยักษ์ใหญ่ในสมรภูมิ AI
แม้จะมีการแข่งขันที่เข้มข้นในการเป็นผู้นำ AI ระหว่างสหรัฐ และจีน แต่ สหรัฐฯ ยังคงเป็นผู้นำระดับโลกด้านเทคโนโลยีและความสามารถในการพัฒนา AI โดยมีจุดแข็งสำคัญ ไม่ว่าจะเป็น โมเดลและชิป AI รวมถึงเทคโนโลยีเซมิคอนดักเตอร์ที่เหนือกว่า อีกทั้งยังมีผู้นำด้านชิป AI ระดับโลกอย่าง NVIDIA และภาคเอกชนของสหรัฐฯ มีการลงทุนและพัฒนาเทคโนโลยี AI อย่างต่อเนื่อง ส่งผลให้เกิดนวัตกรรมใหม่ ๆ มากมาย สำหรับจุดแข็งของจีน คือ การสนับสนุนจากภาครัฐในด้านการเงิน นโยบายที่เกี่ยวกับอุตสาหกรรม AI ช่วยเร่งการพัฒนาเทคโนโลยี และจีนมีข้อมูลประชากรจำนวนมหาศาล ซึ่งเป็นทรัพยากรสำคัญสำหรับการพัฒนา AI อย่างไรก็ตามทั้งสองประเทศยังคงเผชิญกับความท้าทาย ทั้งสหรัฐฯที่ประสบปัญหาขาดแคลนชิป ซึ่งส่งผลกระทบต่อการผลิตเทคโนโลยี AI และกฎระเบียบด้านข้อมูลที่เข้มงวดของจีนอาจส่งผลกระทบต่อการพัฒนาและการใช้งาน AI
[4] แม้ว่าสหรัฐฯ และจีนจะเป็นผู้นำในดัชนีนี้ แต่สถานการณ์อาจกำลังเปลี่ยนแปลง เพราะประเทศอื่น ๆ อย่าง อินเดีย ก็มีความพร้อมด้านคลังข้อมูลและบุคลากร AI กลายเป็นม้ามืดที่มีศักยภาพมหาศาลในการก้าวสู่ผู้นำด้าน AI ในขณะที่ญี่ปุ่นและเกาหลีใต้ แม้ว่าจะเผชิญกับความท้าทายด้านประชากร แต่ก็มีจุดแข็งในด้านหุ่นยนต์และสิทธิบัตร AI อีกทั้งประเทศอิสราเอลและสหรัฐอาหรับเอมิเรตส์ ซึ่งเป็นผู้เล่นสำคัญด้าน AI เช่นกัน แต่ไม่ได้รวมอยู่ในดัชนี TRAIN เนื่องจากยังมีข้อมูลไม่ครบถ้วน
[5] “การเติบโตของคลังข้อมูล”เป็นปัจจัยสำคัญในการขยับอันดับดัชนีนี้ อย่างไรก็ตามประเทศที่มีคลังข้อมูลขยายตัวอย่างรวดเร็ว เช่น อินเดีย, อินโดนีเซีย, แอฟริกาใต้ และไนจีเรีย กลับเป็นประเทศที่มีกฎระเบียบเข้มงวดในการเข้าถึงข้อมูล ซึ่งนโยบายเหล่านี้ส่งผลต่อการตัดสินใจย้ายฐานการพัฒนา AI ไปยังสถานที่ต่าง ๆ แต่ละประเทศจึงจำเป็นต้องทบทวนกฎระเบียบและลำดับความสำคัญด้านการลงทุน เพื่อรักษาและยกระดับความเป็นผู้นำด้าน AI ของประเทศตนเอง
[6] ประเทศต่าง ๆ ต้องสร้างสมดุลระหว่างการสนับสนุนการพัฒนา AI กับกฏเกณฑ์การใช้ AI อย่างมีความรับผิดชอบ อย่างกฎระเบียบ AI ของอังกฤษที่ไม่เข้มงวดมากนักบนพื้นฐานของความปลอดภัย เพื่อสนับสนุนการสร้างนวัตกรรม อาจทำให้ได้เปรียบเหนือประเทศสมาชิก EU ที่มีกฎระเบียบ AI ที่เข้มงวดมากกว่า
.
[7] ประเทศไทย อยู่ในอันดับที่ 24 ของดัชนีนี้ ด้วยคะแนนสูงสุดในด้านข้อมูล (Data) 46.93 ด้านนวัตกรรม (Innovation) 42.52 ด้านทุน (Capital) 36.78 และน้อยที่สุดในด้านด้านกฏระเบียบ (Rules) 28.42 ซึ่งปัจจุบันภายใต้ “แผนปฏิบัติการด้านปัญญาประดิษฐ์แห่งชาติเพื่อการพัฒนาประเทศไทย (พ.ศ. 2565 – 2570)” ได้มีการวางแผนการดำเนินงานในปี 2567 ด้วยการจัดให้มีกิจกรรมการสร้างความตระหนักด้านจริยธรรมและธรรมาภิบาล Al ให้กว้างขวางมากขึ้นโดยเฉพาะในกลุ่มผู้ใช้งาน Al และภาคประชาชน รวมถึงการยกระดับศูนย์ธรรมาภิบาล AI หรือ (AIGC) เพื่อให้คำปรึกษาด้าน Alทั้งในระดับพื้นฐาน เช่น การให้ความรู้หรือการตอบคำถามทั่วไปด้าน Al และในระดับเฉพาะทางเทคนิคหรือความรู้เฉพาะด้าน เช่น ด้านมาตรฐานของการใช้งาน Al และด้านการพัฒนาธรรมาภิบาล AI ในองค์กร เป็นต้น
ที่มา
[1] Charting the Emerging Geography of AI
by Bhaskar Chakravorti, Ajay Bhalla, and Ravi Shankar Chaturvedi
[2] ‘TRAIN’ – The AI Race Heats Up: Mapping the Emerging Geography of Innovation
by Jeff Sears